Teamontwikkeling: Inspiratie, modellen en fasen voor jouw team

Teamontwikkeling in Jouw Team: De Vijf Profielen van Bart Bastianen

Teamontwikkeling is een natuurlijk en voortdurend proces dat zich binnen het team afspeelt. Met behulp van de vijf profielen uit de HR-Vlootschouw van Bart Bastianen krijg je direct inzicht in de huidige situatie van jouw team én concrete tools om de volgende stap te zetten. Deze blog is essentieel voor HR-professionals en leidinggevenden die willen bouwen aan effectieve samenwerking en duurzame inzetbaarheid om betere resultaten te behalen.

Wat is teamontwikkeling volgens Bart?

Teamontwikkeling is geen vaststaand iets dat je kunt afdwingen, maar een proces dat moet groeien. Het vergt de inzet van individuele teamleden en begint bij inzicht, met eigenaarschap als einddoel. Teamontwikkeling draait om hoe medewerkers binnen hun teamcontext bijdragen aan zowel gezamenlijke prestaties als persoonlijke groei, verspreid over de vijf fasen van teamontwikkeling.

Zijn benadering onderscheidt zich door een kwalitatieve analyse via de vlootschouw. Daarbij draait alles om drie perspectieven: het team als geheel, individuele teamleden en onderlinge samenwerking. Niet gebaseerd op abstracte theorieën, maar op praktische inzichten waarmee je direct aan de slag kunt binnen jouw team.

Waarom profielen in plaats van fasen?

Waar veel modellen kijken naar universele fasen zoals “forming” of “storming”, focust Bart op de concrete fases van teamontwikkeling die leiden tot een team optimaal functioneren. De actuele positie van elk teamlid speelt een cruciale rol bij effectieve besluitvorming en het versterken van onderlinge samenwerking binnen een goed functionerend team. Elk individu in jouw team valt binnen een profiel dat inzicht geeft in zijn of haar toegevoegde waarde en ontwikkelpotentieel binnen de ontwikkelingsfasen.

Deze profielen helpen bij het bepalen van gerichte acties voor succesvolle teams, gebaseerd op het model van Tuckman. Zo werk je telkens aan “de volgende stap” die past bij jouw team – in plaats van vast te houden aan een theoretisch pad zoals beschreven door Bruce Tuckman.

Welke profielen zijn er binnen teamontwikkeling?

De HR-Vlootschouw maakt gebruik van vijf herkenbare profielen die samen helpen het team in kaart te brengen:

  • Potential – Heeft nog geen stevige prestaties geleverd, maar straalt energie uit en heeft volop ontwikkelruimte.
  • Star – Presteert goed en heeft nog groeipotentieel. Vaak de bron van innovatie binnen het team.
  • Achiever – Levert stabiele prestaties, maar zit op een plateau in de huidige rol binnen een goed functionerend team.
  • Change of Career – Levert onvoldoende prestaties en heeft weinig ontwikkelpotentieel; biedt echter wel kansen voor heroriëntatie.
  • Middenmoot – Presteert gemiddeld en vormt de ruggengraat van het team, maar kan ook wijzen op een gebrek aan onderling vertrouwen.

Elke profielcategorie vraagt om een andere benadering – en daar start effectieve teamontwikkeling en de ontwikkeling van een team.

Staat jouw team in balans?

De eerste stap in teamontwikkeling is het analyseren van de balans in jouw team. Zijn er veel potentials? Of juist een overschot aan achievers? Krijgen stars de ruimte om te vernieuwen en zo de ontwikkeling van een team te versnellen? En hoe houd je de motivatie hoog bij change of careers zodat ieder teamlid zijn waarde behoudt?

De Team Navigator brengt deze verdeling snel en visueel in kaart. Binnen één sessie zie je waar jouw team staat en waar kansen en risico’s liggen. Zo kun je gericht werken aan het verbeteren van de prestaties van het team.

Hoe bevorder je teamontwikkeling met de Team Navigator?

Met de Team Navigator maak je teamontwikkeling zichtbaar en meetbaar. Dit draagt bij aan effectievere besluitvorming en betere resultaten. Als leidinggevende beoordeel je jouw team op drie assen: prestatie, potentie en inzetbaarheid. Hierdoor krijg je een helder overzicht waarmee je kunt bepalen:

  • Welke teamleden extra aandacht nodig hebben
  • Waar kracht ontbreekt en het model van Tuckman ondersteuning kan bieden
  • Welke profielen bijdragen aan het behalen van teamdoelen en het vormen van een high performance team

De kracht van deze tool zit in de eenvoud. Het helpt gedrag, context én toekomstgerichtheid in beeld te brengen – essentieel om elk team te verbeteren.

Waarom is inzetbaarheid de sleutel tot groei?

Volgens Bart is inzetbaarheid de sterkste voorspeller van toekomstige prestaties. Als iemand fysiek, mentaal of organisatorisch niet inzetbaar is – bijvoorbeeld door lage energie, gebrek aan trots of beperkte flexibiliteit – heeft dit direct invloed op de prestaties van het team, ook als de potentie van die persoon hoog is.

Daarom vormt inzetbaarheid een aparte as in de Team Navigator, naast prestatie en potentie. Teamontwikkeling begint immers bij mensen die inzetbaar zijn – en dat draagt direct bij aan team ontwikkeling.

Van inzicht naar interventie: hoe doe je dat?

Inzicht is pas waardevol als het leidt tot actie. Daarom koppelt de Team Navigator ieder profiel aan praktische tips en ontwikkelstrategieën:

  • Potentials – Cruciaal voor succesvolle teams. Bied training, onboarding en constructieve feedback om prestaties van het team te verbeteren.
  • Stars – Geef ruimte voor experiment en innovatie zodat ieder teamlid zijn volledige potentieel benut.
  • Achievers – Essentieel voor het team als geheel. Laat hen kennis delen en als mentor optreden om teamontwikkeling te stimuleren.
  • Middenmoot – Ondersteun met procesoptimalisatie zodat teams optimaal functioneren.
  • Change of Career – Begeleid naar een andere functie, intern of extern. Deze aanpak maakt deel uit van de fasen van teamontwikkeling volgens Lencioni, en helpt bij beter samenwerken met coaches.

Teamontwikkeling stimuleren betekent dus: het juiste profiel op het juiste moment inzetten. Dat is de sleutel tot een high performance team.

Wat is de rol van de teamleider in dit proces?

Bart ziet de rol van de teamleider als tweeledig: richting geven én ruimte bieden. Richting geven betekent heldere teamdoelen formuleren en ervoor zorgen dat alle teamleden betrokken zijn. Ruimte bieden houdt in dat je medewerkers eigenaarschap geeft over hun eigen ontwikkeling.

In de praktijk vraagt dit om goede gesprekken, interesse tonen en individuele belangen verbinden aan teamdoelstellingen. Maar ook: loslaten waar het kan, en ingrijpen waar het moet – om de prestaties van het team te verbeteren.

Hoe ziet natuurlijk ontwikkelen eruit in de praktijk?

In plaats van te sturen met rigide jaarplannen of top-down veranderingen, werkt de vlootschouw met modellen voor teamontwikkeling gebaseerd op natuurlijke groei. Dit vraagt van leiders dat ze voortdurend inspelen op de behoeften van alle teamleden.

Stel jezelf steeds de vragen:

  • Waar staan we nu?
  • Wat is de volgende logische stap?

Deze benadering voorkomt weerstand en bevordert een ritme van reflectie en actie. Teambuilding krijgt hiermee een duurzame en mensgerichte basis.

Wat is de impact van teamontwikkeling op organisatieniveau?

Teamontwikkeling raakt meer dan alleen het team. Het beïnvloedt de rol van individuele teamleden binnen de 5 fasen, maar ook bredere thema’s als strategische personeelsplanning, medewerkerstevredenheid, talentontwikkeling en veranderprocessen.

Sterke teams zijn de bouwstenen van een wendbare organisatie. Ze bevorderen besluitvorming, zorgen voor betere prestaties, minder verzuim en hogere betrokkenheid. En misschien wel het belangrijkste: ze leveren een hogere ROI per FTE en creëren een positieve dynamiek binnen het team als geheel.

Zoals Bart het mooi samenvat: “Het verlies van niks doen is groter dan de kosten van een verkeerde ontwikkeling”. Teamontwikkeling is dus niet alleen een taak van HR, maar een strategische investering in effectieve teams.